De wandeling begon weer vroeg vandaag; in 't Kalf. (gemeente Zaanstad - ja; moest ik ook opzoeken hoor). Het was nog vroeg en flink mistig. Ik liep door polders richting Wormer, langs weilanden vol weidevogels, maar ik kon nauwelijks 10 meter ver kijken (en na die 10 meter zie ik ook niets bij helder weer met die bijziende ogen van mij en ik heb ook nog steeds geen verrekijker... het schiet niet op met dat vogelen van mij maar je loopt wel wat sneller door zullen we maar zeggen. Maar de mistige weilanden hadden toch ook hun charme;
Zolang ik nog niet struikel over een koe bewaar ik mijn bril voor autorijden.
Dit is Roosmolen De Hercules uit 1922;
Het is een onbemand stalen bemalingsapparaat dat de waterstand van de Kalverpolder regelt. Door modernere bemalingstechnieken zijn karakteristieke molens zoals deze inmiddels zeldzaam. Deze heeft maar liefst dertig bladen.
Ik kwam voor Wormer een andere wandelaarster tegen, waarmee ik een stukje op liep. Een aardige dame, een theologe, die nog steeds les geeft. Ik vond het haast jammer toen we langs haar huis liepen en zij met haar ochtendrondje klaar was. Door al dat geklets had ik echter niet heel goed opgelet en opeens liep ik langs een markant gebouw die eigenlijk niet op de route hoorde;
Het bleek een Beschuitstoren te zijn. Oorspronkelijk stond sinds 1620 50 meter verderop zo'n zelfde toren, van hout, die met zijn enorme klok (luider dan de kerkklok) de bakkers waarschuwden wanneer ze hun ovens moesten doven (om 18 uur) of weer aan mochten steken (om 24 uur). Destijds waren bakkerijen van riet en hout, dus was een gezamenlijke 'brandmelder' erg handig. In de top tijd waren er meer dan 150 beschuitbakkers, die de broodjes leverden aan VOC-schepen. De bakkers werden gecontroleerd door een bode; overtreding werd beboet met 3 stuivers; in die tijd een behoorlijk bedrag.
In de 18e eeuw raakte het bakken van scheepsbeschuit achterhaald en verdwenen de beschuitbakkers. De Beschuittoren raakte in de 19e eeuw in verval en in 1894 werd de toren gesloopt. Bij de viering van het 700 jarige bestaan van Wormer in 1981 werd een houten beschuitmolen geplaatst, die na een paar jaar werd afgebroken. In 2018 is dit stenen exemplaar verrezen naar tekeningen en schilderijen van het originele exemplaar. De toren wordt nu gebruikt als archief van het Historisch Genootschap van Wormer.
Na Wormer liep ik al snel weer in de polder en kwam ik langs een paar Weidemolens. Als het weiland in het midden lager is dan aan de slootkant, door inklinking van het veen, zorgen deze pompen ervoor dat het gras in het midden van het land niet onder water komt te staan;
Ik liep door het Wormer- en Jisperveld; een wirwar van ondiepe boerenslootjes en uitgestrekte weilanden. Dit gebied is ruim 1000 jaar geleden door mensenhanden gemaakt en het drassige veenweidegebied behoort tot de belangrijkste vogelgebieden van Europa. Bijna alle weidevogelsoorten die in Nederland voorkomen, broeden hier. Met hulp van grazende koeien, door te hooien en riet te snijden houden boeren het land open maar tja... die mist... ik zag geen enkel vliegend wezen en volgens mij zijn ze ook aardig uitgebroed in oktober. Maar het is echt iets om in het voorjaar voor terug te komen... als ze dan de boel niet afsluiten tenminste wegens het broedseizoen...
Ik kwam uit Ging en ging naar Gaan;
Na een heleboel gras, sloten en mist kwam ik in Oost-Knollendam. Eerst de Oost-Knollendammersluis over;
Deze sluis maakt het mogelijk de polder in en uit te varen, vroeger voor vrachtschepen en nu incidenteel voor pleziervaart; het waterschap wil voorkomen dat het water van de polders van buitenaf vervuild wordt.
750 jaar geleden stond het water in open verbinding met de Zuyderzee. In de Middeleeuwen hebben ze toen een waterkering gemaakt waar de Dorpsstraat hier een onderdeel van was. In 1630 werd deze Boerensluis gebouwd. Deze werd in 1789 vernieuwd en na 1960 werd er nog nauwelijks geschut maar de stichting 'Vrienden van de Boerensluis' heeft genoeg fondsen kunnen werven voor de restauratie in 2000.
Ik vind Oost-Knollendam erg leuk;
Het volgende gat wat Spijkerboor. De naam van dit dorp is ontleend aan de kronkelende waterverbinding tussen Starnmeer en de Beemster, die op een spijkerboor lijkt. (= een ouderwetse timmermansboor met zijdelings uitbochtende zwengelgreep).
De eerste bewoners van dit dorp waren waarschijnlijk vissers (16e eeuw). Na inpoldering van de meren werd het boerenbedrijf de belangrijkste bestaansbron. Het gereedkomen van het Noordhollands Kanaal in 1824 gaf ook enige reuring, en de bouw van Fort Spijkerboor aan het eind van de 19e eeuw zette het dorp op de kaart.
Ik stak met een fietspond de vaart over en ik besloot een extra kilometer te maken; een rondje rond het Fort. Het Fort zelf was dicht maar een rondje er omheen gaf aardig beeld;
Voor de (dichte) ingang kwam ik een vogelaar tegen met wie ik wel een half uur heb staan praten. Over de vogel die hij hoopte te spotten (vergeten welke), over mijn studie (had hij verrassend veel belangstelling voor) en over onze wederzijdse kinderen. Hierna liet ik hem weer alleen met zijn verrekijker en vervolgde het rondje;
Het fort uit 1887 maakte deel uit van de Stelling van Amsterdam; een brede kring van 42 forten, sluizen en 135 km dijk. De Beemster maakte deel uit van de verdediging als gebied dat onder water gezet kon worden. De stelling bleek na de Eerste Wereldoorlog hopeloos verouderd en werd in 1922 afgedankt.
Fort Spijkerboor deed tussen 1918 en 1950 dienst als gevangenis en kamp voor NSB-ers/diensweigeraars.
In de verte kun je de grote draaikoepel nog onderscheiden;
Hierna liep ik over de Westdijk naar De Rijp. Het is vandaag niet meer goed gekomen met de mist;
No comments:
Post a Comment