25-01-21. Trage Tocht 'de Pan'; duingebied tussen Wassenaar en Katwijk. 11 km.

Tonia en ik hadden afgesproken om 10 uur elkaar te ontmoeten op het parkeerterrein van het Panbos.

Ooit was het Panbos, op de grens tussen Wassenaar en Katwijk, het jachtgebied van de Heren van Persijn uit Wassenaar. Het landgoedbos heet voluit Pan van Persijn.

Het is verbonden met de open duinen van Berkheide. Het plan was de Trage Tocht van Wandelzapp te gaan lopen;

Vol goede moed gingen we op pad maar na nog geen 500 meter waren we het pad al kwijt. We besloten maar de oranje paaltjes te volgen en opeens kwamen we uit bij de tankmuur en konden we de route weer oppikken.

Tijdens de Duitse bezetting in de Tweede Wereldoorlog bouwden de Duitsers tussen 1942 en 1944 van Spanje tot Noorwegen langs de kust een verdedigingslinie van bunkers, kazematten en tankmuren (de Atlantikwall) om een inval van de geallieerden af te kunnen slaan. 

In het Panbos is een behoorlijk stuk tankmuur bewaard gebleven. Deels kun je nog over de tankmuur lopen;

Na de oorlog zijn bunkers, loopgraven en prikkeldraad in het Panbos opgeruimd. In de tankmuur wonen nu vleermuizen en daarom is het niet mogelijk de tankmuur in te gaan. Het was prachtig weer en we genoten van de kale bomen vol met kraaien;

Op de overgang tussen het Panbos en het duingebied is een wildrooster en er waren diverse waterpartijen;

Sommige stukken duin leken volledig vlak;

We liepen volgens de route richting het strand van Katwijk. We verbaasden ons over een lelijke soefitempel Murad Hassil die op zo'n prachtige plek in de duinen het landschap verpestte. 

Wie er toestemming heeft gegeven om op deze plaats een moskee te bouwen in het gelovige Katwijk is me een raadsel.

We liepen een stukje langs de kustlijn, waren de route opeens totaal weer kwijt, en kwamen nog langs het uitkijkpunt, ook al zo'n mosterlijk stuk stenen bouwsel, blauw wit gekalkt. Maar het uitzicht was heel aardig;

Hierna liepen we weer terug richting het Panbos en zowaar vonden we het pad weer van de Wandelzapp. Na een dikke 2.5 uur kwamen we weer terug op de parkeerplaats; toch wel weer 11 km gelopen en het ging toch heel aardig met mijn achillespees. 

 

 

.

 

24-01-'21. Oostvaardersplassen met Hedwig.

Via de bibliotheek leende ik het boek 'Wandellust' van Cynthia Schultz. Het hoofdstuk over de Oostvaardersplassen boeide me zo dat ik op zoek ging naar een maatje om daar te wandelen. De eerste die ik het vroeg, Hedwig, was gelijk enthousiast en we spraken af om 12 uur op de parkeerplaats aan de Kitsweg bij het bezoekerscentrum. Ondanks het prachtige weer was er gelukkig nog volop plek.

De Oostvaardersplassen vormen een natuurgebied van 5600 ha tussen Almere en Lelystad. Het gebied is ontstaan na de drooglegging van de Flevopolders (1950-1968). In 1932 werd de Afsluitdijk voltooid en veranderde de Zuiderzee in het IJsselmeer. Volgens het plan van ir. Cornelis Lely zouden vier nieuwe polders aangelegd worden om te voorzien in de grote behoefte aan landbouwgrond. In 1942 werd de Noordoostpolder drooggelegd, in 1957 Oostelijk Flevoland en in 1968 Zuidelijk Flevoland. De vierde polder, de Markerwaard, werd wel grotendeels omsloten door een dijk maar uiteindelijk niet drooggelegd, omdat men bang was voor ernstige gevolgen voor de Amsterdamse paalfundering door dalende grondwaterstanden.

De al voltooide Oostvaardersdijk werd de buitendijk van de Flevolandpolders, waardoor de Oostvaardersplassen konden ontstaan. Het gebied was cultuurtechnisch minder interessant vanwege de lage en dus natte ligging en de weinig vruchtbare zandige bodem. Dit lage deel van Zuidelijk Flevoland werd daarom bestemd tot industrieterrein en kassengebied.

Na het droogvallen van Zuidelijk Flevoland werd er vanuit vliegtuigjes riet uitgezaaid als eerste stap in de ontginning. Op drogere plaatsen kwam dit samen met het zaad van de wilg snel tot ontwikkeling. Er ontstond een afwisselend slikken- en plassenlandschap met riet, wilgen en spontane moerasvegetatie. Dit bleek aantrekkelijk voor veel soorten vogels, zoals de grauwe gans, de lepelaar, eenden, het toen zeldzame baardmannetje, aalscholvers, de bruine kiekendief en zeldzame vogels als de kleine zilverreiger en de roerdomp. Na vier jaar dreigde het gebied echter snel te verdrogen door de voortgaande ontwatering, maar door acties van enkele biologen werden in 1973 de ontginningen aan de rand van het gebied beëindigd. In 1975 werden de inrichtingsplannen definitief en ontstond er tussen de dijken een groot moerasgebied van ongeveer 3600 ha. Het droge gebied (2000 ha) werd gezien als een geschikte habitat voor grote grazers (runderen, paarden en edelherten) en in 2018 werd het Nationaal Park Nieuw Land opgericht. De grote planteneters kwamen ook in het verre verleden in Nederland voor en gaven mede vorm aan het landschap. 

Nu probeert men deze dieren op een volledig natuurlijke manier te laten leven. Zo blijven bijvoorbeeld kadavers van dode dieren liggen voor raven, kraaien, arenden en in 2005 is zelfs eenmaal een monniksgier gesignaleerd. Sinds 1995 worden dieren ook bij grote voedseltekorten niet bijgevoederd. In 1983 werden er 32 heckrunderen ingezet en in 1984 20 konikpaarden. In 1992 kwamen er 44 edelherten bij wegens hun invloed op het gebied. In 2011 leefden er al 3300 edelherten, 1150 konikpaarden, 360 heckrunderen en 100 reeën. Ze hebben elk hun eigen specialiteit; heckrunderen houden van gras en houden zo het grasland open. Herten houden het struikgewas in toom en de konikpaarden zijn ideale maaimachines. De grote grazers hebben ook nadelen; de nesten van veel weide-broedvogels worden bedreigd en de plantenvariatie neemt af.

Door snelle toename van de aantallen grazers gingen er 's winters steeds meer dieren dood. Dit leidde tot maatschappelijke discussies en in de koude winter van 2010 moesten veel dieren gedood worden en werden er ook dieren bij gevoerd. Hierna werd meer beschutting geboden en delen van het Kotterbos in de winter opengesteld.

Het plan om een verbinding te maken met de Veluwe via het Horsterwold en de nog aan te leggen Oostvaarderswold is niet door gegaan. Het zou de grote grazers, het wilde zwijn, de das en de eekhoorn van de Veluwe de kans hebben gegeven de Oostvaardersplassen te bereiken en vice versa.Sinds 2014 worden de 31 vogelsoorten ook beschermd door het moerasgebied en het waterpeil onder controle te houden.

Het gebied is beperkt toegankelijk voor bezoekers en geniet wettelijke bescherming. Vrijwel het gehele gebied is aangewezen als Vogelrichtlijngebied en Staatsnatuurmonument. De Oostvaardersplassen genieten inmiddels grote bekendheid dankzij de spontane natuurontwikkeling en de pogingen om nieuwe natuur doelbewust te laten ontstaan. Aan de Knardijk werd een bezoekerscentrum gebouwd met diverse wandelroutes tussen de 1 en 5 km. De Oostvaardersplassen zijn niet vrij toegankelijk, maar ook vanaf de randen kun je de wildernis goed beleven. Er zijn diverse uitkijkpunten voor vogels en de grote grazers. Betere speurneuzen kunnen een vos, ree of haas spotten. In de winter is het park beperkt toegankelijk.

In 2002 werd het eerste visarenden nest gezien (dat voortijdig uit de bomen waaide). De zeearend heeft zich in 2006 als broedvogel gevestigd.

De ringslang komt in het gehele gebied voor en de bever heeft zich gevestigd nabij de aalscholver kolonie. 

De Oostvaardersplassen zijn arm als het om vis gaat. Er zijn slechts 15 soorten bekend. Sinds 2009 zit het water vol met volwassen karpers. De meerval (en de Europese otters) zijn gunstig voor arenden.

Bij de plassen ligt een wilgenbos, een oerbos van 100 ha groot en ontstaan rondom een oude zandwinplas. Het is per ongeluk ontstaan en het lijkt wel een oerwoud, ondoordringbaar en zó groen. Je vindt er de schietwilg, boswilg, amandelwild en geoorde wilg. Ja... voor mij is een wilg een wilg maar ik ga er toch eens op letten. Hier zitten bevers en het is het broedgebied van de ijsvogel.

De Oostvaardersplassen zijn samen met de Marker Wadden, de Lepelaarsplassen en het Markermeer in 2018 uitgeroepen tot Nationaal Park Nieuw Land, het jongste nationaal park van Nederland. Het is inmiddels een internationaal bekend vogelparadijs. 

We besloten om eerst de zeearend-wandeling te maken. Helaas bleek een deel van de rondwandeling afgesloten te zijn maar het was mijn eerste kennismaking met de Oostvaardersplassen en ik genoot van de prachtige omgeving;

Hedwig

We liepen via een modderpad naar onze eerste uitkijkpost;

In de twee verdiepingen tellende uitkijkpost zaten diverse vogelaars met serieuze lenzen en verrekijkers. Ik vroeg waar ze allemaal naar keken en het bleek dat er aan de overkant van het water zeearenden zaten;

Tja... een Iphone is lekker weinig sjouwen maar heeft zijn beperkingen. Ik mocht echter een verrekijker lenen en na enige aanwijzingen zag ik inderdaad een paar bruine vogels in de bomen aan de overkant.

Zelfs de mega lenzen van hun camera's waren nutteloos op deze afstand, dus maar even een zeearenden-fotootje van internet;

                         

Hierna liepen we het modderpad weer terug en Hedwig was nog wel in voor een 2e wandeling. We besloten dit keer gewoon maar groene paaltjes te volgen en te kijken waar we uitkwamen. 

We waren inmiddels al bijna 2 uur aan het wandelen en het was hoog tijd voor de lunch. We zagen natuurlijk opeens helemaal geen bankjes meer (die waren niet ruim bezaaid hier) maar een ijzeren paal bleek ook prima (en in elk geval een stuk droger dan houten banken). Ik had een pompoenprutje meegenomen in 2 thermoskannen en die bleek nog gloeiend heet. Heerlijk!

Met volle buiken liepen we hierna verder en kwamen langs een flinke groep Konikpaarden;

We verbaasden ons wel over hun manen; een vreselijke klittenbaal;

Sommige mensen voerden de beesten gras dat rijkelijk groeide aan onze kant van de schutting. 

Aan de overkant van het water stond nog een groep;

Heckrunderen en herten zijn we niet tegen gekomen; andere keer dan maar. Na 3 uur werd het toch een flink stuk koeler en we besloten terug te lopen naar de parkeerplaats. Ik zag nog een alternatieve route, hier bleken verrassend weinig mensen we lopen en we hadden al snel genoeg door waarom;

Het was klunen door de modder!

Maar we hadden een heerlijke dag gehad! 

                                                                       .

22-01-21. Groene Wissel wandeling Den Haag Mariahoeve.

We haakten halverwege deze 'wandelzapp'-wandeling in omdat je bij het museum Louwman makkelijk kunt parkeren. Ik ging er heen op de fiets maar Tonia is erg gehecht aan haar auto. Misschien niet eens zo dom want ik begon nu al met ijskoude vingers aan de wandeling, maar wel met lekkere tintelende wangen.

Het was prachtig weer en ik had van de fysio groen licht gekregen om mijn actieradius wat te vergroten. Dus deze wandeling van 9 km uitgezocht.

We kwamen al snel in het Haagse Bos en natuurlijk langs Huis ten Bosch. De Duitse gravin Amalia van Solms en haar echtgenoot Frederik Hendrik (de jongste zoon van Willem van Oranje) lieten in 1645 hun zomerverblijf in het Haagse Bos bouwen. Pas in 1743 werd dit 'Huis ten Bos' geschikt voor permanente bewoning. 

Ik vind het nog steeds bizar dat je zo dicht langs het paleis van de koning kunt lopen;

 

In de 80-jarige oorlog (1569-1646) kapten soldaten in het Haagse Bos massaal hout voor de aanleg van verdedigingswerken tegen de Spaanse aanvaller. In 1576 tekende Willem van Oranje de Acte van Redemptie. Daarin werd vastgelegd dat het bos nooit, om wat voor reden dan ook, mocht worden verkocht om te kappen.

Er zijn diverse grote vijvers. Deze werden in de 19e eeuw aangelegd in opdracht van Koning Willem I, omdat hij het zuidelijke deel van het Haagse Bos te nat vond. Hij liet dit gedeelte ophogen met grond waar nu de vijvers zijn gelegen; een broedplaats voor visdiefjes, dodaars en vele andere watervogels;

Het Haagse Bos lag er prachtig bij en we kwamen allebei op paadjes die we nog niet gelopen hadden.

De sloot die dwars door het bos loopt is de oude antitankgracht, een onderdeel van de 5.300 km lange Atlantikwall met bijbehorende bunkers uit de Tweede Wereldoorlog die dwars door het Haagse Bos liep. Na de oorlog was het bos erg beschadigd en werden er beuken en eiken geplant. De meeste bomen zijn dus slechts 70 jaar oud.

Veel te snel waren we het bos weer uit en wandelden langs groene singels, een mooie houtkade en langs de Schenkwetering over een prachtig pad langs graslanden. 

Af en toe een stukje straat, maar ook langs groenstroken van het Haagse Hout, door park De Horsten, landgoed Reigersbergen en Park Marlot;

 

Af en toe voelde ik mijn achillespees maar het was goed te doen. En zulk heerlijk weer! 

We voelden ons geluksvogels dat we tijd hadden om lekker buiten te lopen en niet kleine kinderen hoefden te vermaken, geen schoolkinderen thuis les moesten geven of pubers achter hun vodden te moeten zitten...

                                                                                     .

         

21-01-21 Uitwaaien op de Wassenaarse slag bij windkracht 6, met Margreet

 

Wassenaarse slag. Windkracht 6.

Zand gierde om onze benen.

Het was heerlijk!

 

Margreet was net hersteld van een griepje. 

Op de terugweg nog een stukje door de duinen;

Wat boffen we toch dat we zo dicht bij het strand wonen!

's Avonds kon ik het zand uit mijn oren wassen en uit mijn sokken schudden. 

18-01-21. Westerpark Zoetermeer.

Tja, ik hou me nog steeds braaf aan maximaal een uurtje wandelen per dag maar als het even kan doe ik dat waar ik nog niet geweest ben. Het Buytenpark was me zaterdag zo goed bevallen dat ik nu besloot het naastgelegen Westerpark eens te bekijken. Ik fiets er zomers regelmatig langs, maar geen enkel idee dat het zo'n groot park was; 225 hectare. Er zijn hier sportvelden, een golfbaan, een bowlingbaan, een leuke speeltuin rond een oude bunker, picknickvelden, 

ruiterpaden, prachtige houtsingels, een Natuurtuin, een hondenstrand en onbereikbare eilandjes in slingerende waterpartijen met wuivende rietkragen. Er wordt hier veel gefietst, gewandeld en gevist.

Zoetermeer lag ooit in het Graafschap Holland. In de 14e eeuw kwam de turfwinning op gang; de veenlaag werd afgegraven tot aan de kleilaag.  Hierdoor veranderde het landschap in grote plassen water die met dijken omzoomd werden om de mensen te beschermen. In 1668 maalden molens de Driemanspolder droog voor akkerbouw en veeteelt; het water werd in gegraven boezems en weteringen gepompt. 

Het Westerpark werd ruim 40 jaar geleden aangelegd. Net als in het Buytenpark liggen hier ook puinbergen; zij vormen een geluidswal langs de A12 en werden eind jaren 70 beplant met bos. Door de enorme waterrijkdom zijn er veel bijzondere soorten wilde planten, broedvogels, dagvlinders, libellen en vleermuizen.

Ik kwam langs een kudde Drentse heideschapen die meehelpen bij het beheer;

Het Vogeleiland in de slingerende watergangen worden helemaal niet beheerd; hier kan de natuur zijn gang gaan. Ik ben geen vogelkenner. Ik zag roodborstjes, eksters, kraaien, meeuwen, een witte en een grijze reiger, eenden en deze ganzen met een oranje bek;

In het hart van het Westerpark is een groot eiland omgeven door waterpartijen. Dit eiland heeft de status 'natuurstergebied'. Het vele riet zorgt voor waterzuivering. 

Hier ligt ook de Natuurtuin, bereikbaar via een ophaalbruggetje. Tussen half november en half maart is het gesloten maar de ophaalbrug was omlaag en er stond nergens dat ik er niet mocht lopen, dus ook daar een rondje gemaakt, al was het af en toe flink baggeren;

Ik kwam eerst langs een insectenveld dat in 2018 is aangelegd. Het zal in het voorjaar wel een prachtige bloemenzee zijn. Er staan 2 insectenhotels. Dichtgemetselde gaatjes geven aan dat er eitjes zijn gelegd. De ingang is afgesloten door de bij of wesp zelf en ze hebben genoeg stuifmeel achtergelaten voor de larven om te verpoppen.

Het hotel is opgebouwd uit bamboe, berk, baksteen en kalkzandsteen. De gaatjes hebben een wisselende diameter. Er zitten hier ook lieveheersbeestjes en gaasvliegen. 

Op de warmste plek in de tuin zijn twee zand/leemheuvels aangelegd voor insecten die eitjes afzetten in de grond (foto hier boven). Je mag er niet op lopen!

Er staan in de Natuurtuin 2 windmolens; 

Zij zorgden aanvankelijk voor de watercirculatie binnen het gesloten watersysteem in de tuin. Inmiddels wordt dit aangedreven door elektromotoren.

Er staan ook mini-knotwilgen met veel mos op hun kruin;

Een prachtig park!

Ik kan iedereen een rondje Westerpark van harte aanbevelen.

.

16-01-21. Buytenpark Zoetermeer.

Omdat ik door de fysio op een limiet van een miezerige 5 km ben gezet, ben ik me aan het verdiepen in kleine wandelingetjes beetje in de buurt. 

Zo kwam ik met de wandelzapp op het Buytenpark in Zoetermeer, op 10 polderkilometers van mijn huis. Dus had ik het onzalige idee om erheen te fietsen, maar aangekomen bij het startpunt had ik al niet al te veel gevoel in mijn vingers meer. Dus maar even op mijn buik opgewarmd en van start; gelijk maar even de vuilnisbelt op. Die torent 17 meter boven NAP en 22 meter boven de polders uit dus een prima uitkijkpunt naar Leiden, Den Haag, Delft, Rijswijk, Stompwijk en Zoetermeer. 

In 1990 hebben ze de troep bedekt met een flinke laag aarde en omgetoverd tot een ruig natuurlandschap. Met als kers op de taart een lelijke skipiste;

 

Voorheen werd dit gebied gebruikt als stortplaats van vooral bouwpuin en glastuinbouwafval. De omliggende Meerpolder ligt zo laag omdat er vanaf de 14e eeuw meters turf werden afgegraven. Hierdoor ontstond een zoetwatermeer, dat in 1616 (Nederlandse primeur) weer werd leeggepompt om landbouwgrond droog te leggen. De ringvaart om de polder wordt nog steeds gebruikt om overtollig water af te voeren.

Ik besloot de route niet precies te volgen, het was warmer mijn mobiel in mijn jas te laten zitten en zelf wat door het gebied te gaan struinen. Er waren wandelpaden, fietspaden, mountainbike tracks en vage wandelsporen. 

Overal lagen flinke boomstamcirkels die bescherming bieden aan verschillende plant- en diersoorten (als je goed kijkt zie je er twee op de eerste foto boven).

Al gauw zag ik de eerste Exmoorpony's staan koukleumen;

Ik liep een beetje te dwalen en nam wat van die vage wandelpaden, tot ik opeens tot mijn enkels in de modder liep te baggeren. Dat was een beetje te veel van het goede maar gelukkig waren mijn wandelschoenen net iets hoger als de modder diep was. Op de foto rechts onder zie je aan de overkant van het water een kudde Golloway runderen;

Er waren ook een paar kalfjes. Die hadden wel heel veel distels in hun vachten maar ze zagen er een stuk minder onderkoeld uit dan de paarden.

Na nog een stuk lopen had ik mijn uur precies volgemaakt en kwam ik weer aan bij mijn fiets. De terugweg had ik wel meewind maar thuis waren mijn vingers zo verkleumd dat ik nauwelijks de deur kon open maken. Ik zat nog niet achter een warme mok thee of de eerste sneeuwvlokken vielen. De deur ga ik in elk geval vandaag niet meer uit!

.