Maandag 30 november was het waterkoud. Er lag zelfs nog een beetje hagel op straat. Miezer regentje en echt guur weer rond het vriespunt. Maar zoveel vrije dagen heeft Marja niet en we zouden vandaag de historische stadswandeling gaan maken in haar nieuwe woonplaats. Nou ja, de verhuizing is al 2 jaar geleden maar ze had ondanks haar museumjaarkaart nog niet veel gezien van Dordt. Dus wij om 10 uur op pad.
Dordrecht ontstond rond de 12e eeuw. De graven van Holland stimuleerden de stedelijke ontwikkeling door Dordrecht in 1220 stadsrechten toe te kennen en hierdoor groeide Dordrecht, de oudste stad van Holland, uit tot een levendige handelsstad. Vooral de handel in wijn en hout zorgden voor economische bloei.
We begonnen bij het Stadhuis, midden in de wandelroute maar dicht bij haar huis. In 1383 diende het gebouw als overdekte markthal voor Vlaamse kooplieden. In 1544 werd het gebouw de zetel van het stadsbestuur en in 1835 begon een 10 jarige verbouwing inclusief de neoclassicistische gevel. Tegenwoordig wordt het Stadhuis gebruikt voor officiële ontvangsten, raadsvergaderingen en trouwceremonies. Er hangen veel schilderijen en kunstwerken die verhalen over Dordtse geschiedenis. De grote zolder huisvest nog altijd de houten gevangeniscellen die tot 1870 in gebruik waren. Op de 1e zondag van de maand is het stadhuis te bezichtigen. Gaat op de bucketlist.
Vooral de poortjes boven het water (links naast Marja) vond ik erg leuk. Vandaar 2 foto's want anders paste het er niet allemaal op.
We passeerden de Vleeshouwersstraat, waar vroeger arme slagers woonden. Helaas stond er een dikke auto klem dus we besloten deze straat voor later te bewaren, maar toen vergat mijn gids dat. Bij de Visbrug zagen we een standbeeld van gebroeders de Witt, beiden geboren op Bomkade 11;
Raadspensionaris Johan de Witt was van grote betekenis als staatsman, vooral op het gebied van buitenlandse politiek. Samen met zijn broer Cornelis werd hij in 1672 in Den Haag vermoord door het Oranjegezinde volk. De broers werden ten onrechte verdacht van verraad aan Willem III, Prins van Oranje.
Groenmarkt 153 huisvest de centrale bibliotheek;
Je kunt met een beetje fantasie een gouden os op de bovenste trapgevel zien zitten. Het gebouw heet dan ook de Gulden Os, een herinnering aan de vele slagerijen in deze buurt.
Huis De Sleutel heeft herkenbare rode luiken (op de foto meer roestbruin);
Het gebouw werd in 1652 gebouwd als woonhuis voor de eigenaar van brouwerij de Sleutel. Het was destijds erg diep en liep door tot aan de achtergelegen Varkenmarkt. Aan die kant was de brouwerij gevestigd. Als je door het steegje op de foto liep (op de foto links van het midden) kwam je op een pleintje waar nog steeds een stadsbrouwerij is waar op ambachtelijke wijze het Dordtse Schapenkopjesbier wordt gebrouwen.
We liepen langs het bronzen beeld van de in Dordrecht geboren romantische schilder Ary Scheffer, die in Parijs beroemd werd. Ook zagen we een gevelsteen Die aangaf dat Vincent van Gogh 4 maanden in Dordrechts gewoond en gewerkt heeft voor hij schilder werd;
We liepen de Wijnbrug over; hier vertrekken rondvaartboten;
We liepen langs de Donkere Steiger. Steigers waren in de dichtgebouwde stad de enige manier om bij de handelsslagader, de Voorstraatshaven, te komen. De Donkere Steiger is als enige steiger overbouwd en dankt daar de naam aan. De steiger is minstens 6 eeuwen oud; het smalle pandje boven de steiger dateert uit 1632. De balklaag is origineel middeleeuws;
Daarna kwamen we bij de Augustijnenkerk, die behoorde bij het Augustijnenklooster. De kerk is een paar keer door brand geteisterd. Sinds de oprichting in 1293 werd er in het kerkgebouw begraven. Vele vooraanstaande Dordtenaren liggen hier, waaronder de schilder Albert Cuyp;
De neoclassicistische voorgevel komt uit 1774. Tijdens de laatste renovatie in 1996 zijn de houten vlonders verwijderd en is de zerkenvloer weer zichtbaar met naar schatting 8000 graven.
Na de kerk kwamen we op een plein waar in 1275 het klooster (Het Hof) van de Augustijnen werd gesticht;
Rond het binnenplein waren een ziekenhuis, brouwerij, bakkerij en andere dienstgebouwen gevestigd. Na een brand in 1512 is het hele Hofcomplex in Renaissancestijl herbouwd. Hier bevindt zich ook de Statenzaal (zie mijn blog van 1 oktober jl).
De fraaie gevels in de Hofstraat staan hier pas 50 jaar. Tijdens de grote sanering van de binnenstad, eind jaren '60, zijn ze vanaf verschillende locaties verzameld en vervolgens hier neergezet;
We liepen langs het gerestaureerde poortje van het voormalig Oude Vrouwenhuis dat vroeger aan het Begijnhof stond;
Er staat ook een standbeeld van Willem van Oranje, die de stad frequent bezocht heeft;
Op Vriesestraat 100 staat het oudste Hofje van Dordrecht. Het 'arme vrouwenhof' Van Slingerlandtshof werd in 1542 gesticht. In 1970 werd het Hof verkocht en sindsdien wonen er ook mannen;
Op nummer 2 staat het gebouw van de voormalige Spaarbank die in 1870 in eclectische bouwstijl gebouwd is 'voor vorming, verbetering en beschaving van het volk';
l
Het was zo waterkoud dat we besloten om even langs huis te lopen om een dikkere jas en een extra trui aan te gaan trekken. We dronken er ook even een kop warme thee en daarna liepen we terug waar we gebleven waren; bij de huidige Spuihaven. Hier lag de vroegere stadsgrens die tot diep in de 19e eeuw de zuidgrens van het stedelijk gebied was. In 1271 werd met toestemming van Graaf Floris V een gracht om de stad gegraven. Later werd hier een stadsmuur aan toegevoegd. Onder een metalen rooster is een baksteenfundering van de 14e eeuwse Beulstoren te zien die in 1816 gesloopt werd. De fundering met een diameter van bijna 7 meter in in 1998 opgegraven maar die hebben we gemist.
Hierna namen we een kijkje in de Lenghenhof (=Regentenhof), dat in 1755 gesticht is door Gijsbert de Lengh. Het bestaat uit 4 delen met een verschillend bouwjaar.
Op de Vriesestraat 130 is het mooie winkelpand van distilleerderij Rutte, waar sinds 1872 gin, jenever en likeuren gestookt en verkocht worden. Op de 1e etage is de Proefkamer. Naast het pand op nummer 132 is een mooi pandje met trapgevel uit 1777. Boven de vensters zijn togen waarvan de nis met een driebladig klaverblad met lelies versierd is. De top van de gevel helt, net als heel veel andere gevels in Dordrecht, iets naar voren. Op deze foto zie je dat niet goed maar als je naar andere foto's kijkt valt dat echt op. Men deed dit tegen de bescherming van regen en om het takelen van goederen naar boven makkelijker te maken;
Op Museumstraat 56 bevindt zich de mooie Arend Maartenszhof, gesticht door Arend Maartenszoon, een bekende speculant uit 1600. Hij richtte de hof op voor behoeftige vrouwen en weduwen van soldaten die voor het vaderland waren gesneuveld. Er staan rond de prachtige binnenplaats met oude bomen en een waterput 38 huisjes. Eind 20e eeuw heeft gemeente Dordrecht de hof gekocht van de regenten en werd het volledig gerestaureerd. Er is een Regentenkamer te bezichtigen, behalve 'astie geslote is, istie niet ope, maar astie ope is, istie nie geslote en kèje binne kommen'.
Terug op de Museumstraat staan op nummer 48 en 50 2 mooie panden met trapgevels;
Het Dordrechts Museum iets verderop was vanaf 1852 een gesticht voor krankzinnigen. Voor die tijd was er een klooster op deze plaats, dat in de 16e eeuw de bestemming kreeg van Heilig Geest- en Pesthuys. Het klooster werd in 1848 gesloopt en op de fundamenten werd het huidige pand gebouwd. De collectie van het Dordrechts Museum is er sinds 1904 in ondergebracht met veel schilderkunst;
Op de Steegoversloot staat het statige pand Doelesteyn. In 1657 liet Cornelis Vaebs dit reusachtige huis bouwen, Hij kocht diverse panden op en soms moest hij als schatbewaarder een greep in de stadskas doen om zijn droomhuis met 36 kamers te kunnen bouwen. Toen hij er eindelijk in kon wonen moest hij door schulden een groot deel verhuren. 10 jaar na de bouw van zijn droomhuis stierf hij straatarm. Er heeft een poos een huishoudschool in gezeten en hierna is het pand grotendeels plat gegaan om plaats te maken voor een parkeerterrein. De gevel staat er nog;
Hiernaast staat de rechtbank van Dordrecht;
Achter het gerechtsgebouw stond in het verleden de Kloveniersdoelen. Hier werd in 1618 gedurende een half jaar de nationale Synode gehouden. Deze internationale, protestantse kerkvergaderingen maakten een einde aan de langdureige religieuze twisten. De Synode heeft dankzij de bekende Statenbijbel, onder andere ook veel invloed gehad op de Nederlandse taal.
De Voorstraat was de oorspronkelijke waterkering voor de binnenstad en vervult deze functie nog steeds.
In de vroege Middeleeuwen voeren de schepen dwars door de stad. Vanuit de havens werden bedrijven en winkels bevoorraad via de deuren aan de achterzijde.
Het poortje (uit 1555) bij nummer 188 biedt toegang tot de Munt;
In het Muntgebouw werd van 1367 tot 1806 de Munt van Holland geslagen. Latere bestemmingen waren een school, muziekschool en vrijmetselaarsloge.
We liepen langs het smalste straatje van Dordrecht; de Zakkendragersstraat. Helaas was de 76 cm brede straat te donker voor een leuke foto. Er is een gezegde in de stad, waarin de straat met z'n koosnaampje voorkomt; 'Alsof de Grote Kerk door het Zakkertje moest'. Daarmee wordt bedoeld op een zeer zware bevalling.
Via de Wijnbrug liepen we naar de Wijnstraat. Op 153 staat het Huis Roodenburch. Het is één van de oudste stenen huizen van Dordrecht; gegevens gaan terug tot eind 13e eeuw. In de 16e eeuw kwam het pand in bezit van een welvarende wijnhandelaar die de kelders gebruikte voor wijnopslag. Later woonden hier predikanten en zelfs een burgemeester;
De Wijnstraat is bestraat met eeuwenoude keitjes, de zogeheten kinderkopjes. Er zijn door de hele stad wijnkelders te vinden, maar de koele, vochtige kelders van de Wijnstraat waren de beste. Het stapelrecht bepaalde dat alle wijn uit Duitsland in Dordrecht uitgeladen moest worden en minimaal een week in Dordrecht bleef voor verkoop.
Op nummer 127 is het stamhuis van de bekende Dordtse burgemeestersfamilie van Beveren. De steen vermeldt; 'Dit is in Beverenburch' en 3 bevers beklimmen een burcht. De muurankers vormen het jaartal 1556;
Omstreeks 1650 zouden 3 broers van Beveren een weddenschap zijn aangegaan. Wie van hen zou de meest aanstootgevende gevelversiering plaatsen? Op nummer 125 is er één van te zien; een naakt jongetje. Het pand heeft daarom de naam 'De Onbeschaamde'. (foto rechts boven). Het zandstenen knaapje houdt de wapenschilden van van Abraham van Beveren en zijn echtgenote Elisabeth Ruysch. Toen koningin Emma en prinses Wilhelmina een bezoek aan Dordrecht brachten, kreeg het kereltje een oranje sjerpje om zijn middel.
Een stukje verder staat 't Zeepaert. Het is één van de oudste, beste bewaarde woonhuizen in Nederland. Het stamt uit 1495 en is gebouwd op de restanten van een stenen huis uit 1300. Ze gevel is van Namens hardsteen en waarschijnlijk kant en klaar verscheept vanuit de omgeving van Luik. Het geheel heeft onaangetast de afgelopen eeuwen doorstaan;
Op nummer 82 staat een in 1735 gebouwd pand dat bewoond werd door 5 generaties Eijgenraam. De familie handelde in vis. Tussen 1823 en 1867 was het de stadsschouwburg. Sinds 1981 is hier een kunst-, antiek- en curiosawinkel gevestigd. Wat een winkel van Sinkel;
Hierna kwamen we bij de Groothoofdspoort. Dit is oorspronkelijk gebouwd tussen 1440 en 1450. Rond 1617 is er een nieuwe renaissancepoort om de oude poort heen gebouwd. In 1692 is de toren door een koepel vervangen, met het wapen van Dordrecht, vastgehouden door 2 griffioenen. Zeker de voorkant stond helaas in de stijgers maar van de achterkant is nog wel wat van te zien;
Hier is de Dordtse Stedemaagd afgebeeld, met in haar ene hand het wapen van Dordrecht en in haar andere hand een palmtak. Ze wordt omringd door de wapens van Nederlandse steden waarmee Dordrecht een verbintenis had, de zogenoemde Statensteden.
Als je door de poort gelopen bent, heb je een prachtig uitzicht op de Oude Maas, Noord- en Beneden Merwede die hier samenvloeien. Het is het drukst bevaren knooppunt van Europa.
Op dit stukje grond kwamen graven, koningen en andere belangrijke mensen die een bezoek aan Dordrecht brachten, aan wal. Er wordt zelfs beweerd dat Napoleon hier gelopen heeft.
Als je langs de kade loopt kom je de mooie Damiatebrug tegen. Een dubbele gietijzeren brug uit 1855;
Langs de Kuipershaven woonden de kuipers die de vaten vervaardigden voor de wijn, die via Dordrecht verhandeld werd.
De Wolwevershaven werd aangelegd in het begin van de 17e eeuw. Er liggen nog schepen die behoren tot het historisch varend erfgoed.
Wolwevershaven 9 is het Dordts Patriciërshuis - Museum aan de Maas. Je krijgt hier een beeld van de gegoede burgerij in de periode 1770 tot 1815. Er hangen veel schilderijen en je hebt er een prachtig uitzicht over de 3 rivieren. Nog maar een keer voor terugkomen - maandagen zijn musea gesloten.
Pakhuis Stokholm is in 1730 gebouwd door de Zweedse koopman Johan Anthony Bruyn. Eerst een suikerraffinaderij en later een graan- en zadenpakhuis.
Bij Vlak kun je Vader Tijd zien op het grootste pand. Op zijn hoofd draagt hij een zandloper, als teken van vergankelijkheid en de tijdelijkheid van het leven. De vleermuisvleugel rechts naast de zandloper staat voor nacht en biedt bescherming tegen boze machten. De adelaarsvleugel links symboliseert de dag;
Het Museum Huis van Gijn is het voormalige woonhuis van bankier, jurist en verzamelaar Simon van Gijn. Hij woonde er vanaf 1864 met zijn echtgenote Cornelia. In de prachtige voormalige patriciërswoning kun je ervaren hoe het leven van deze familie er in de 19e eeuw aan toe ging. Het huis staat vol kunst, munten, prenten, tafelzilver en antiek speelgoed, van kelder tot kap. Ook voor terugkomen!
Via de Lange IJzerenbrug, een gietijzeren voetbrug, en de Nieuwe Haven liepen we in de richting van de Grote Kerk. Na de Engelenburgerbrug staat rechts het Rondeel Engelenborch. Het is in 1429 gebouwd ter bescherming van de in 1408 aangelegde Nieuwe Haven. De verdedigingstoren was verbonden met de stadsmuur en heeft diverse doeleinden gehad, oa als schipperskroeg en woonhuis van de havenmeester. In 1983 is het Rondeel weer gerestaureerd, en delen van de oude toren zijn herkenbaar aan de grote lichtere blokken Namense steen in het muurwerk en enkele kraagstenen van de weergang;
Iets verder staat weer een huis van een van Beveren broer; deze had boven de voordeur een afbeelding van 2 mannelijke, innig verstrengelde Tritons. Het bleek zo aanstootgevend dat de gemeente besloot dat het meteen verwijderd moest worden;
Hier staat ook de enige andere overgebleven stadspoort; de Catharijnepoort (uit 1652);
Door de Catharijnepoort, de Hooikade en de Mazelaarsstraat komen we bij de Grote Kerk. De toren staat bijna 2 meter uit het lood; hij staat zelfs schever dan de Toren van Pisa.
Aan de voet van de toren staat het Rotterdamhuis. Dat stond eerst in Rotterdam, moest daar weg, werd steen voor steen afgebroken en hier weer opgebouwd;
Voor het huis zijn leilinden geplaatst, die in de zomermaanden de gevel bijna geheel aan het zicht onttrekken. Degene die heeft bedacht de leilinden op die plek neer te zetten, moest haast wel een grondige afkeer van monumenten hebben. De bomen weghalen? Gezien de machtige bomenlobby zal het eenvoudiger zijn om de Grote Kerk te verplaatsen...
Kerk en toren hebben een lange geschiedenis. Rond het jaar 1030 stond deze plek vermoedelijk een kapel. Met de bouw van de kerk werd in de 12e eeuw begonnen, met de toren enige tijd later. Bij de grote stadsbrand in 1457 brandde de kerk helemaal af, maar de toren werd grotendeels gespaard. Bij de herbouw had de toren een spits moeten krijgen en een totale hoogte van 108 meter. Er traden tijdens de bouw flinke verzakkingen op, zodat de bouwerd bij 65 meter gestopt zijn. Vandaar de stompe toren. De beiaard telt 67 klokken, heeft een totaalgewicht van 55.000 kg en is daarmee de grootste en de zwaarste van Europa. Het uitzicht moet geweldig zijn maar de kerk is alleen op zaterdagen te bezichtigen.
Rond de kerk zijn enkele pittoreske doorkijkjes, populaire plekjes voor trouwfoto's;
De achterkant van de Grote Kerk;
Bij de Leuvenbrug staat een brugwachtershuisje, waar de bekende Dordtse schrijver Cees Buddingh een werkruimte had;
Via de Bomkade en de Pottenkade kwamen we weer bij het Stadhuis. De laatste huizen hebben we een beetje afgeraffeld; we hadden het erg koud. Dus snel naar de Kleine Spuistraat gelopen waar het huis van Marja en Theo staat, waar we na een heerlijke lunch en veel hete thee weer ontdooiden.
No comments:
Post a Comment