13 november. Met Riëtte 15 km gewandeld op Marken.

Riëtte was net als ik nog nooit op Marken geweest en we besloten daar samen te gaan wandelen. Alle horeca en musea waren dicht wegens Corona maatregelen, dus we namen zelf lunch mee en hoewel het jammer was van de musea was het voordeel dat er weinig toeristen zouden zijn en er was wandelgebied genoeg dus we zouden de dag wel vol krijgen. 

We wisten allebei bitter weinig van Marken, dus heb ik het één en ander opgezocht. Helaas waren alle VVV in de omgeving ook dicht maar op een eiland van 3.7 km2 zou je wel niet echt veel fout kunnen lopen. (maar onderschat mij niet😏)

Marken is een voormalig eiland in het Markermeer, dat sinds 1957 via een dijk met het vasteland verbonden is en behoort tot de gemeente Waterland sinds 1991. Het is een voormalig vissersdorp en een toeristische trekpleister door de opvallende klederdracht, de houten huizen en de werven (kunstmatige verhogingen waarop werd gewoond). De Minnebuurt, ten noorden van het oude dorp, is de enige nieuwbouwwijk en we vonden dat ze wel een beetje beter hun best hadden mogen doen op deze buurt. We snapten dat houten huizen nadelen hadden maar deze vielen wel heel erg uit de toon.

Markers op leeftijd spreken onderling over het algemeen nog hun eigen dialect. De jeugd gebruikt hooguit nog enkele Marker woorden.

4000 jaar geleden bestond het IJsselmeer uit moeras en veen. Door het afgraven van de veengronden door Friezen verdween steeds meer land dat het oorspronkelijke binnenmeer van de Noordzee gescheiden had gehouden. 2000 jaar geleden ontstond een rechtstreekse verbinding en werd het binnenmeer een binnenzee die niet in open verbinding met de zee stond en zoet water bevatte.

Door het stijgen van de zeespiegels en stormen vonden er overstromingen plaats, met als gevolg een afzetting van klei op de veengronden. Bij latere overstromingen sloeg het veen op veel plaatsen weg, maar onder de kleilaag bleef het veen liggen. Door overstromingen en stormen ging veel land verloren, maar ook doordat mensen zelf veen uit de grond haalden. Steeds meer land kwam lager te liggen en geleidelijk aan kwam de binnenzee in open verbinding met de Noordzee te staan. De Zuiderzee was geboren, het getij kreeg vrij spel en het zoete water werd zout.

Marken werd een eiland door de Sint-Julianavloed in 1164. De Allerheiligenvloed in 1170 maakten eilanden van Texel en Wieringen. 

In de 13e eeuw lag Marken in het uiterste Oosten van Waterland, een moeras- en veengebied waar het land overging in het water van de Zuiderzee. Dat Marken niet ten prooi viel aan de oprukkende Zuiderzee dankt het aan de monniken uit Hallum (Friesland). Zij stichtten het Mariahof, een heiligdom waar nu de Kerkbuurt ligt. Zij vestigden een nederzetting op Marken, legden een dijk aan rondom het eiland en zorgden voor een afwateringssysteem. Toch bleef het eiland te nat voor goede akkerbouw dus gingen de monniken zich vooral bezighouden met veeteelt. 

De monniken werden in 1345 verjaagd omdat zij 'Friezen' waren. De bezittingen van de monniken werden verkocht door graaf Willem IV en zijn zus. Daarna verviel het eiland in armoede en werd het onderhoud aan de dijken verwaarloosd. De bewoners van Marken probeerden zich tegen de dijkdoorbraken te beschermen doordat zij 27 werven (terpen) gingen maken. 12 werden er door het water verzwolgen; nu zijn er van de overgebleven 15 werven 12 bewoond en 1 is er begraafplaats. Visserij werd steeds meer het belangrijkste middel van bestaan en de bevolking groeide. Eind 15e eeuw waren er 250 inwoners; in 1620 750. Omdat de werven niet genoeg ruimte boden werden er huizen op palen gebouwd. (Heden te dagen wonen er 1750 inwoners op Marken. Er worden nieuwe huizen gebouwd omdat men het inwoner aantal naar 2000 wil laten gaan om de school en de supermarkt rendabel te houden). 

In de 1837 kwam er een haven. Bij de watersnoodramp van 1916 kwamen er 16 mensen om het leven en velen werden dakloos. Deze ramp gaf de stoot tot de aanleg van de Afsluitdijk en de Zuiderzeewerken maar de aanleg van de Afsluitdijk in 1932 betekende het einde van de visserij. De meeste huizen op palen werden dichtgemaakt en zo werd een extra benedenverdieping gecreëerd.

Op 17 oktober 1957 werd de dijk tussen het vasteland en Marken ontsloten. Na de aanleg van de Flevopolder werd afgezien van de aanleg van de Markerwaardpolder en daarmee is Marken nu een schiereiland. 

Marken kun je over de dijk met de auto bereiken; toeristen moeten direct parkeren aan het begin van het dorp. Een andere mogelijkheid is de veerboot vanaf Volendam, of per bus van Amsterdam via Monnickendam. Wij kozen ervoor om met de auto te rijden en even na 10 uur parkeerden wij de auto op de parkeerplaats bij de Wittewerf, een beetje in het hart van het schiereiland.

We liepen een stukje terug naar het zuiden zodat we het hele eiland om zouden kunnen lopen. Al gauw liepen we langs de oostkust naar het noorden over een hobbelig klinkerpad. Het liep ook een beetje bol en we konden niet lekker naast elkaar lopen. We kwamen een paar andere wandelaars tegen en dat bleken allemaal inwoners te zijn die een frisse neus kwamen halen. 

Het eerste dorp dat we tegen kwamen was Rozewerf. Het lag idyllisch aan de rand van de zuid-oost kust;

Het volgende dorp was Moeniswerf;

Hierna waren we al vrij snel bij het Paard van Marken, op het meest oostelijke punt van Marken;

Er staat op dit punt al een vuurtoren sinds 1700 maar dit exemplaar stamt uit 1839. Hij wordt nog bewoond. 

We liepen richting het noorden en het begon licht te miezeren. Maar gelukkig hield het snel op en we hielden een korte pauze.

We kwamen langs de Minnebuurt en ik verbaasde me over de nieuwbouw die zo uit de toon viel op dit markante eiland.

En daarna kwamen we bij de Bukdam. Deze dam werd in 1942 aangelegd en was bedoeld als westelijke dijk voor de nieuwe Markerwaard polder. Na 1.7 km werd het werd de aanleg door de oorlog stilgelegd. Na de oorlog kregen Oostelijk en Zuidelijk Flevoland prioriteit. Wel werd in 1957 een verbindingsdijk van 2 km aangelegd tussen de zuidpunt van Marken en het vaste land.

In 1968 was Flevoland drooggelegd en begon men te twijfelen over de aanleg van een Markerwaard polder. Tegenstanders wilden dat het schiereiland behouden bleef voor natuur, recreatie, toerisme en waterbeheer. Er werd wel een buitendijk van Enkhuizen naar Leliestad gemaakt waardoor het Markermeer ontstond. 

Wij stonden dus voor de Bukdam en besloten dat die 3.5 km (heen en terug) er nog wel bij kon. Over de paar meter brede dam liep een al dan niet drassig modderpad. Er zouden hier veel vogels zitten maar die bleken gevlogen, op een enkele reiger na.

Toch was het een fijne wandeling en aan het eind stopte Riëtte voor een korte pauze; 

  

en ik nam een foto van het uitzicht op Volendam (rechts boven).

Daarna terug gebaggerd en weer op het eiland zagen we een bankje en daar hebben we onze lunch opgegeten. Alle restaurants waren dicht dus we waren voorbereid.

Hierna kwamen we al snel de eerste huizen van Kerkbuurt en Kets tegen;

We liepen het dorp binnen bij de haven;

Hier waren diverse restaurants (dicht) en een VVV (ook dicht). Dus we besloten maar te genieten van wat er nog wel was; de leuke huizen en het watersnood-monument;

 

Hier kun je goed zien dat het onderhuis dichtgemetseld is; 

De klompenmakerij was wel open. Hier konden we een inrichting van een huisje met bedstee bewonderen;

Ook was er nog een souvenirswinkeltje open en ik kocht een zwart houten Sinterklaasje en Zwarte Pietje. Ik denk dat het wel mag, dat zwarte, want SInterklaas was ook geheel zwart. Je moet de locale winkels toch steunen, niet waar. De eigenaresse had al gehoord dat er zelfs vandaag toeristen waren gesignaleerd die onder aan de Bukdam zaten te picknicken. Tja... zoveel gebeurd er niet hier denk ik.

We liepen nog even door de diverse buurten, die haast naadloos in elkaar overliepen. Ik moest ook nog even over het kerkhof. Het was echt opvallend hoeveel relatief jonge mensen hier lagen. 30 - 40 - 50-ers waren een beetje oververtegenwoordigd. Toch geen gezonde lucht hier?? Te weinig medische zorg???

Via de ophaalbrug liepen we het dorp uit en om 15 uur waren we terug bij de auto. Precies 5 uur rondgezworven op dit eiland. Er komen hier gemiddeld ruim 1000 toeristen per dag. Nou - een beetje guur was het wel maar we hadden het eiland wel zonder toeristen gezien. Ook geen klederdracht kunnen bewonderen, maar die hebben we niet gemist. 

Het was een heerlijke dag!